Phục Linh | Vị thuốc bổ, lợi tiểu trong Đông Y

Phục Linh là một vị thuốc quý trong dân gian, được ứng dụng rộng rãi trong Đông Y. Với nhiều bài thuốc cổ truyền chủ trị: suy nhược, mệt mỏi, phù thũng, ngực bụng đầy chướng, kém ăn, mất ngủ, lo sợ… Trong bài viết này các bạn bạn hãy cùng Sức khỏe mỗi ngày cùng HCT đi tìm hiểu về vị thuốc quý này nhé.

Giới thiệu về Phục Linh

• Tên thường gọi: Bạch Phục Linh, Phục Thần.
• Tên khoa học: Poria Cocos Wolf. (Pachiama hoelen rumph).
• Thuộc họ: Nấm lỗ Polyporaceae.

Mô tả

Phục Linh là loại nấm mọc ký sinh trên rễ cây thông. Vì người ta cho rằng Phục Linh là linh khí của rễ cây thông nấp ở dưới đất, do đó mà đặt tên như vậy. Còn nếu mà nấm mọc xung quanh rễ cây, khi đào lên có rễ thông ở giữa nấm thì gọi là Phục Thần. Vì người ta cho rằng loại này có tác dụng yên thần phách, chữa mất ngủ, sợ hãi.

Nấm thì có kích thước, hình khối không bằng nhau. To thì có thể nặng tới 5kg, còn nhỏ thì có thể bằng nắm tay. Mặt ngoài hình xám đen, nhăn nheo. Cắt ngang bạn sẽ thấy mặt lổn nhổn có màu trắng hoặc hồng nhám. Còn bột thì thường có màu trắng xám, chủ yếu gồm các khuẩn ty, bào tử, cuống đàm tử.

Khi dùng glyxerin để soi sẽ thấy các khuẩn ty không màu, thỉnh thoảng có các khuẩn ty màu nâu đường kính 3-4 µm, cuống đám tử có đường kính 9-18 µm, trên đầu có nhiều đảm bảo tử đường kính 11-26 µm.

Chú thích: µm là một micromet kích thước 1*10^-6 m.

Phân loại Phục Linh

Phục Linh được chia thành 4 loại sau:

• Phục Linh bì: Là lớp vỏ ngoài của nấm.
• Xích Phục Linh: Là lớp kế cận với lớp vỏ ngoài, bao bọc phần nõi.
• Bạch Phục Linh: Là lõi màu trắng bên trong nấm.
• Phục thần: Loại nấm bọc lấy phần rễ cây thông. Khi đào ra sẽ thấy phần rễ thông trong lõi cây nấm.

Phục Linh phân bố ở đâu?

Phục Linh là một loại nấm cực kỳ quý hiếm được phát hiện ở Việt Nam từ những năm 1977. Nó sinh trưởng tại các vùng khí hậu mát mẻ và mới chỉ được tìm thấy tại khu vực Đà Lạt-Lâm Đồng. Vị thuốc này trên thị trường chủ yếu được nhập khẩu từ Vân Nam-Trung Quốc.

Thu hái và chế biến

Phục Linh là loại nấm sinh trưởng trong thời gian dài. Thông thưởng nấm 2-3 năm tuổi có thể thu hoạch. Thời gian thu hoạch tốt nhất là vào tháng 9-10 sau tiết lập thu. Nấm được đào lên, rửa sạch, đem đồ, phơi hoặc sấy nhẹ cho khô rồi bảo quản.

Thành Phần Hóa Học

Hiện nay chưa có nghiên cứu nào đưa ra được hoạt chất chính trong loài nấm này là gì. Tuy nhiên các nghiên cứu đã chỉ ra trong Phục Linh gồm những thành phần sau:

• Các axit có thành phần hợp chất tritecpen: Axit pachimic C₃₃H₅₂O_{5, Axit tumolosic} C₃₁H₅₀O_{4, Axit eburicoic} C₃₅H₅₀O_{3, Axit pinicolic} C₃₀H₄₆O_{3, Axit 3β-hydroxylanosta-7,9…}
• Đường đặc biệt: Đường Pachyman với tỉ lệ 75%.
• Hợp chất: Ergosterol, cholin, histindin và men proteaza..

Ứng Dụng Phục Linh Trong Thực Tiễn

Theo các tài liệu cổ thì Phục Linh có vị ngọt, nhạt, tính bình, vào 5 kinh tâm, phế, thận, tỳ, vị. Có tác dụng lợi thủy, bổ tỳ, thẩm thấp, định tâm, dùng để chữa tiểu tiện khó khăn, thủy thũng chướng man, tiết tả, phục thần tịnh tâm, an thần chữa hồi hộp, mất ngủ.

Trong nhân dân, Phục Linh được coi là vị thuốc bổ, lợi tiểu, dùng trong bệnh thủy thũng và chữa các bệnh mất ngủ, sợ hãi và di tinh.

Liều dùng: Ngày dùng khoảng 5-10g dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột, viên.

Một số đơn thuốc Đông Y chủ trị:

• Chữa bệnh thúy thũng: Phục Linh, tang bạch bì đều 10g, mộc thông 5g, nước 600ml. Sắc còn 200ml. chia thành 3 lần uống trong ngày.
• Chữa phù thũng, sợ hãi: Phục Linh 8g, cam thảo 3g, quế chi 4g, sinh khương 3g, nước 400ml, sắc còn 200ml. Cũng chia thành 3 lần uống trong ngày.
• Chữa vết đen trên mặt: Tán bột Phục Linh ra bôi dần sẽ hết.

Ứng dụng trong sản xuất thuốc và thực phẩm chức năng:

Với tác dụng chủ trị thủy phũng và khả năng lợi tiểu nổi bật. Vì vậy Phục Linh được ứng dụng rộng rãi trong các sản phẩm dược phẩm, thực phẩm chức năng chăm sóc sức khỏe. Đặc biệt là các sản phẩm điều trị bệnh xương khớp. Một trong các sản phẩm nổi bật có thể nhắc đến là thuốc xương khớp Malaysia. 

Đây là các sản phẩm được bào chế thảo dược chuyên hỗ trợ về xương khớp. Tại Việt Nam sản phẩm đang rất được ưa chuộng với giá thành phù hợp và công dụng hiệu quả.

Giá Của Phục Linh Là Bao Nhiêu?   

Hiện nay trên thị trường Phục Linh thành phẩm được bán với giá dao động từ 1.700.000 – 2.500.000VNĐ/kg.

“Bài viết được tham khảo tài liệu Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của tác giả Đỗ Tất Lợi”

Bài viết liên quan:

• Cốt Toái Bổ | Vị thuốc bồi bổ chức năng thận, mạnh gân xương
• Thiên Niên Kiện | Vị thuốc chữa bệnh xương khớp và những tác dụng của cây
• Mẫu Lệ | Công dụng & cách dùng chữa bệnh