Cốt Toái Bổ là vì vị thuốc này có tác dụng nối liền gân cốt, làm liền những xương dập gãy. Theo các tài liệu thì:
- Tên gọi khác là: Bổ cốt toái, tắc kè đá, cây tổ rồng.
- Tên khoa học là Drynaria fortunei.
- Thuộc họ Dương Xỉ Polypodiaceae
Đặc điểm của cây Cốt Toái Bổ
Cốt Toái Bổ là một loại cây sống lâu năm. Cây sống trên các thân cây lớn như cây đa, cây si hoặc mọc các hốc đá, mọc trên những đám rêu. Cây có thân rễ dày mẫm, phủ nhiều vảy màu vàng bóng. Cây có hai loại lá là: Lá hữu thụ và lá bất thụ.
Lá hữu thụ có màu xanh nhẵn, đơn xẻ thùy lòng chim, dài khoảng 25 – 40cm. Cuống lá có dìa, tù ở đầu, có thùy thuôn, dài khoảng 6cm. Có mạng, ổ từ nang nhiều, hình trong, không có áo tử nang, xếp thành một hàng ở mỗi bên gân chính.
Lá bất thụ hứng mùn: không cuống, màu nâu, hình trái xoan, gốc hình tim có gân nổi rõ. Mép lá có răng nhọn hình trứng dài khoảng 8cm, rộng 3 – 6cm, có thùy và gân nổi rõ, phủ kín thân rễ có tác dụng thu mùn.
Ở Việt Nam nước ta có 2 loại Cốt Toái Bổ được dùng làm thuốc là Drynaria fortune và Drynacria bonii Christ. Drynaria bonii Christ có mép lượn song, bào tử xếp không đều. Drynaria fortune có lá xẻ răng cưa và có bào tử xếp đều đặn hơn.
Phân bố và thu hái
Là một cây mọc hoang ở khắp núi đá, trên cây hay dọc suối vùng rừng núi nước ta. Cây thường được tìm thấy ở các vùng miền Bắc như: Cao Bằng, Lạng Sơn, Hòa Bình, Ba Vì, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh… Ngoài ra, cây còn được tìm thấy ở Lào, Trung Quốc.
Cây có thể thu hoạch quanh năm, nhưng hiệu quả nhất thì thu vào khoảng tháng 4 đến tháng 9. Bộ phận thường dùng là thân rễ. Sau khi thu hoạch cây được cắt bỏ hết rễ con và phần lá còn sót lại, cạo hoặc đốt hết lông, rửa sạch là dùng ngay được. Nếu muốn dùng khô thì mang đi phơi khô ngay hoặc phơi sau khi đồ cho chín để dễ bảo quản.
Thành phần hóa học
Trong cây có chứa Drymria fortunei có hesperi-din (C A., 1970,73, 11382j) và 25-34,89% tinh bột, còn có flavonoid và naringenin.
Công dụng Bổ Cốt Toái
Là một vị thuốc quý mới thấy được dùng trong dân gian. Theo các tài liệu thì, Cốt Toái Bổ có vị đắng, tính ôn và không độc, đi vào hai kinh can và thận. Cây có một số tác dụng chính như sau:
- Dùng để điều trị đau xương, dập xương, sai khớp, bong gân.
- Bổ thận, tiêu chảy do thận hư.
- Điều trị chứng ù tai.
- Điều trị hành huyết phá huyết ứ, làm thuốc hòa hoãn, sát trùng đỡ đau.
- Điều trị chứng răng long, răng đau, răng chảy máu do thận hư.
- Điều trị chấn thương mềm, gãy xương kín.
Chú thích: Những người âm hư, huyết hư đều không dùng được.
Ứng dụng Cốt Toái Bổ trong thực tiễn
Ứng dụng trong Đông Y
- Chữa các chứng thận hư, ù tai, răng đau: Tán nhỏ, cho vào bồ dục lợn nướng chín để ăn.
- Sắc uống: Liều dùng hằng ngày là 10 – 20g rễ khô dưới dạng thuốc sắc để uống.
Ngoài ra, dược liệu có thể dùng ngoài không kể liều lượng: Dưới dạng tươi giã nát để đắp vào vết thương và dưới dạng khô tán bột để rắc.
Ứng dụng trong sản xuất Dược Phẩm và Thực Phẩm Chức Năng
Cốt Toái Bổ được ứng dụng để làm cao hoặc để ngâm rượu. Các loại cao ngâm rượu có tác dụng hỗ trợ mạnh gân cốt, đau xương khớp, bổ thận. Dược liệu có tác dụng giảm đau xương khớp là chủ yếu. Tuy nhiên khi sử dụng đơn độc lại không có hiệu quả cao. Nên thường được kết hợp với một số dược liệu để điều chế ra các thực phẩm chăm sóc sức khỏe. Chẳng hạn như các sản phẩm:
- Kiên khớp Tiêu Thống Collagen của Học Viện Quân Y.
- Mỡ Sinh Cơ của Viện Y học Cổ Truyền Quân Đội.
Giá Cốt Toái Bổ là bao nhiêu?
Dạo qua vài trang internet thì ở dưới dạng sơ chế, giá của Cốt Toái Bổ khoảng 120,000 – 200,000VNĐ/Kg. Dùng để sắc uống giúp cơ thể chúng ta khỏe mạnh, bổ thận, mạnh xương khớp… Các bạn cũng có thể lựa chọn thực phẩm bảo vệ sức khỏe để có hiệu quả tốt hơn.
“Bài viết tham khảo nguồn internet và trên tài liệu những vị thuốc và cây thuốc Viện Nam của tác giả Đỗ Tất Lợi”.
Bài viết liên quan: