Ngũ Gia Bì | Vị thuốc quý chữa đau xương khớp

Ngũ Gia Bì là một trong những vị thuốc không thể thiếu trong các bài thuốc chữa bệnh xương khớp. Hơn thế nữa Ngũ Gia Bì cũng là vị thuốc được ứng dụng rộng rãi trong Y Học Hiện Đại với các sản phẩm bảo vệ sức khỏe.

Trong bài viết này, Sức khỏe mỗi ngày cùng HCT sẽ tổng hợp và chia sẻ với bạn những thông tin hữu ích về vị thuốc này.

Thông tin về vị thuốc Ngũ Gia Bì

Theo các tài liệu khoa học, Ngũ Gia Bì có:

• Tên khoa học: Acanthopanax aculeatus Seem.
• Tên gọi khác: Xuyên gia bì, Thích gia bì.
• Thuộc họ: Ngũ gia bì Araliaceae.

Cái tên Ngũ Gia Bì được đặt bởi loài cây này có lá cây được ghép thành cụm bởi 5 lá và vỏ rễ cây thì được dùng để làm thuốc.

Đặc điểm của cây

Ngũ Gia Bì là một loại cây thân gỗ nhỏ, nhiều gai, cây cao khoảng 2–3m. Lá kép chân vịt mọc so le nhau có từ 3 – 5 lá chét hình trứng. Phiến lá chét hơi thuôn dài, có hình bầu dục, cuống lá dài khoảng 4–7cm, mép có răng cưa to, phía cuống hơi thóp lại, đầu nhọn mỏng.

Hoa ra thường vào đầu mùa hạ, có màu vàng xanh, hoa mọc khác gốc, thành hình tán ở đầu cành.

Quả mọng, hình cầu, khi chín có màu đen, đường kính khoảng 2,5mm.

Phân bố Ngũ Gia Bì ở Việt Nam

Ngũ Gia Bì là loài cây mọc hoang nhiều ở tỉnh miền núi phía Bắc nước ta như Sapa, Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Hòa Bình, Vĩnh Phúc, Hà Tây, Phú Thọ, Tuyên Quang, Bắc Cạn.

Đây cũng là loài thực vật phổ biến tại vùng Quảng Châu, Tứ Xuyên-Trung Quốc.

Thu hoạch và chế biến

Ngũ Gia Bì có thể thu hoạch quanh năm. Tuy nhiên người ta thường tiến hành thu hoạch vào mùa Hạ và Thu để chế biến dễ dàng hơn.

Cây được đào lên lấy rễ rửa sạch sau đó bóc vỏ, bỏ gỗ, phơi khô. Khi dùng để sống hoặc sao vàng để sắc uống đều được.

Vị thuốc sau khi phơi khô sẽ cuộn thành từng ống nhỏ, dài ngắn không đều, dày chừng 1mm. Mặt trong có màu xám trắng, dai, mặt phẳng, có những điểm vàng nâu. Vỏ ngoài có màu vàng nâu nhạt, hơi bóng và có những nếp nhăn, bì khổ dài. Mùi không rõ.

Thành phần hóa học trong Ngũ Gia Bì

Hiện tại chưa có nghiên cứu nào tiến hành trên cây Ngũ Gia Bì ở Việt Nam.

Theo các tài liệu Dược Học Trung Quốc thì thân cây và trong rễ có chứa nhiều Heterozit. Rễ chứa 0,6–0,9%, thân chứa 0,6-1,5%.

Trong Heterozit có eleutherozit α hay β sitosterol glucozit C₃₅H₆₀O₆, Eleotherozit B hay syringing C₁₇H₂₄O_9. H₂O, Eleotherozit B₁ C₁₇H₂₀O₁₀, eleotherozit C C₈H₁₆O₆, ngoài ra còn có eleotherozit D và E cả hai đều là glucozit của syringaresinol hay dilirioresinol B C₂₂H₂₆O₈ với vị trí sắp xếp khác nhau, eleotherozit F và G.

Trong vỏ rễ và thân eleotherozit B có chứa nhiều hơn trong vỏ thân và thịt quả thì herterozit A, B, C, E nhiều hơn. Tỷ lệ hetezorit có trong rễ xác định như: A, B, C, D, E, F, G là 8:30: 10:12: 4:2:1.

Công dụng của Ngũ Gia Bì

Theo Đông Y Ngũ Gia Bì vị cay, tính ôn vào 2 kinh can và thận có tác dụng mạnh gân cốt, khu phong và hóa thấp.

Chủ trị:

• Đau bụng
• Yếu chân
• Trẻ con 3 tuổi chưa biết đi
• Con trai âm suy
• Con gái ngứa âm hộ
• Đau lưng, tê chân, mạnh gân cốt
• Tăng trí nhớ

Vì vậy Ngũ Gia Bì được ứng dụng rất rộng rãi trong thực tiễn ở Đông Y, Y Học dân gian và Y Học hiện đại.

Ứng dụng của Ngũ Gia Bì

Từ xa xưa con người đã biết sử dụng các loại dược liệu, thảo dược nguồn gốc tự nhiên để làm thuốc, thực phẩm chăm sóc sức khỏe con người. Và Ngũ Gia Bì là một vị thuốc được sử dụng tương đối phổ biến.

Dưới đây là các ứng dụng của vị thuốc này trong thực tiễn:

Ứng dụng trong Đông Y

Trong Đông, Y Ngũ Gia Bì được sử dụng như một chủ dược trong các đơn thuốc khác nhau. Có thể sử dụng đơn lẻ hoặc kết hợp với các vị thuốc khác nhau trong các bài thuốc:

• Dùng tăng cường sức khỏe, chữa các chứng bệnh thường gặp: Ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc hoặc ngâm rượu.
• Chữa đau người, đau lưng, đau xương: Thích Gia Bì sao vàng 100g, rượu trắng 1 lít. Ngâm 10 ngày, sau đó ngày uống 1 cốc nhỏ trước bữa cơm chiều.
• Phụ nữ lao lực, mệt mỏi, hơi thở ngắn, sốt, ra mồ hôi, chán ăn: Ngũ gia bì, Mẫu đơn bì, Xích thược, Đương quy mỗi vị 40g tán thành bột. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 4g.

Ngoài ra còn rất nhiều đơn thuốc hay nữa, chúng mình sẽ cập nhật trong những lần tiếp theo nhé…

Ứng dụng trong Y Học hiện đại

Ngày nay con người có xu thế chuyển dần qua sử dụng các loại dược phẩm, thực phẩm chức năng có thành phần từ thảo dược thay thế cho các loại thuốc Tây vốn nhiều tác dụng phụ. Đặc biệt là các vị thuốc có tính ứng dụng cao như Ngũ Gia Bì.

Một số sản phẩm từ Ngũ Gia Bì:

Kiên Khớp Tiêu Thống Collagen

Kiện Khớp Tiêu Thống Collagen là sản phẩm của Học Viện Quân Y.

Thành phần: Cốt toái bổ, Ngũ gia bì, Mẫu lệ, Can khương, Thiên thảo, Cẩu tích, Dây đau xương, Thổ phục linh, Thiên niên kiện và Collagen tuýp 2.

Công dụng Kiện Khớp Tiêu Thống Collagen HVQY:

• Bổ can thận, kiện gân xương
• Giúp giảm các triệu chứng đau xương khớp, thoái hóa xương khớp.

Chỉ định sử dụng:

• Người bệnh đau nhức xương khớp, thấp khớp, thoái hóa khớp, gai cột sống
• Người mắc bệnh chân tay tê bại, đau vai gáy, đau mỏi cổ, thoát vị đĩa đệm
• Người bệnh thoái hóa xương khớp, chấn thương về xương khớp

Viêm khớp Malaysia Đỏ

Mujarhabat Kapsul hay Viên Khớp Malaysia Đỏ là 1 trong ba thuốc xương khớp Malaysia nổi tiếng trên thị trường hiện nay.

Thành phần: Ngũ gia bì, Sâm Malaysia, Phòng phong, Tần giao, Đỗ trọng, Ngưu tất, Quế chi, Sinh khương, Bạch thược, Cam thảo, Đại táo, Nhũ hương, Lộc nhung, Tục đoan.

Công dụng Viên Khớp Malaysia Đỏ:

• Hỗ trợ, điều trị hiệu quả các chứng bệnh xương khớp: Viêm khớp, chấn thương sụn khớp, khô khớp.
• Giảm đau các cơn đau xương khớp.
• Điều trị các trường hợp thoái hoa đốt sống thắt lưng.
• Điều trị các trường hợp chấn thương cơ, tay chân yếu và mệt mỏi suy nhược.

Viêm khớp Malaysia Xanh

Cũng một sản phẩm từ Malaysia dùng dược liệu Ngũ Gia Bì đó là Viên Khớp Malaysia Xanh – Professor’s Pill Keluaran Baru. Đây là sản phẩm điều trị xương khớp từ Malaysia được những người con Việt Nam xa xứ học tập công tác gửi về cho ông bà, cha mẹ ở quê hương sử dụng. Sản phẩm đang rất được chào đón trên thị trường hiện nay.

Professor’s Pill Keluaran Baru có thành phần tương tự Mujarhabat Kapsul – Viên Khớp Malaysia Đỏ. Tuy nhiên được tăng cường bổ sung thêm một số thành phần như: Thiên niên kiện, Phục linh và Quế Chi Thang. Chính các thành phần này đã tạo nên sự khác biệt cho Professor’s Pill Keluaran Baru.

Ngoài công dụng là hỗ trợ điều trị các vấn đề về xương khớp tương tự Viên Khớp Malaysia Đỏ. Viên khớp Malaysia Xanh còn hỗ trợ tăng cường thêm các dưỡng chất hỗ trợ tăng cường tim mạch, não bộ cùng với gan, thận. Rất thích hợp cho người trung niên và cao niên.

Giá của Ngũ Gia Bì là bao nhiêu?

Có thể bạn chưa biết Ngũ Gia Bì cũng là một cây Bonsai. Thường được trồng để làm cảnh với nhiều thế, dáng khác nhau. Hiện nay vị thuốc này đang được bán trên thị trường với giá khoảng 200.000đ/kg thành phẩm.

Sức khỏe mỗi ngày cùng HCT hi vọng đã chia sẻ cho bạn được những kiến thức cơ bản mà bổ ích về thảo dược Ngũ Gia Bì. Hẹn gặp lại các bạn ở trong các bài viết tiếp theo.

“Bài viết tham khảo tài liệu Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của tác giả Đỗ Tất Lợi”

---

Tin tức liên quan:

• Cây Bình Vôi | Vị Thuốc An Thần

• Kinh Giới Tuệ | Vị thuốc chữa các bệnh về hô hấp

• Chỉ Thực & Chỉ Xác | Vị Thuốc Chữa Tiêu Hóa Và Bệnh Trĩ