Cây Bình Vôi | Vị Thuốc An Thần

Cây Bình Vôi là một trong các vị thuốc quý với công dụng nổi bật trong việc trấn kinh an thần và trị mất ngủ. Các bạn hãy cùng Sức khỏe mỗi ngày cùng HCT tìm hiểu về vị thuốc này nhé.

Thông tin cơ bản cây Bình Vôi

• Tên khoa học: Stephania Rotunda Lour.
• Tên gọi khác: Củ một, củ mối trôn, ngải tượng, tử nhiên, cà tom (Thổ).
• Họ: Tiết dê Menispermaceae.

Đặc Điểm Cây Bình Vôi

Cây bình vôi là loại cây mọc leo, phần dưới thân phát triển thành củ to. Cây bám vào núi đá, da thân củ màu nâu đen, xù xì giống như hòn đá. Hình dáng củ phụ thuộc vào nơi phát triển. Nếu mọc tại mặt đất thì có củ nhỏ hơn.

Từ thân củ mọc lên những thân cây màu xanh nhỏ, mềm. Lá hình khiên, mọc so le, hình bầu dục, hình tim hay hình tròn, đường kính 8-9cm cuống lá dài 5-8cm.

Hoa nhỏ mọc thành tán, hoa đực, cái khác nhau. Hoa cái có cuống tán ngắn, hoa đực có cuống tán dài. Quả chín hình cầu màu đỏ, tươi, trong chứa hạt hình móng ngựa.

Phân bố

Cây bình vôi thường mọc tại các vùng núi đá tại khu vực miền Bắc như: Hà Nội, Hòa Bình, Hà Giang, Tuyên Quang, Nam Định… Cây bình vôi tại các vùng này cho chất lượng củ to hơn hẳn cây mọc tại các vùng núi đất khác.

Thu Hoạch Cây Bình Vôi

Cây bình vôi là cây lâu năm, vì vậy có thể thu hái quanh năm. Củ bình vôi được rửa sạch, cạo vỏ, thái mỏng, phơi khô để ngâm rượu hay sắc để uống.

Phương pháp thu hoạch khác là từ củ bình vôi người ta ép lấy nước. Sau đó thêm nước vào bã quấy đều ép lấy nước đến khi nào bã hết vị đắng. Dung dịch này người ta thêm nước vôi trong hoặc dung dịch cacbonat để kết tủa. Lọc và sấy kết tủa ta được Rotudin thô. Rotudin thô tiếp tục pha với dung dịch cồn hoặc axit sunfuric 5-10% nóng để phản ứng hóa học xảy ra. Lọc cặn sau đó kết tinh dung dịch, thực hiện nhiều lần ta sẽ thu được Rotudin tinh khiết.

Thành phần hóa học Bình Vôi

Năm 1940, Bùi Đình Sang đã chiết xuất củ bình vôi và tìm ra những hợp chất sau: tinh bột, đường khử oxy, axit malic, men oxydaza và một ancaloit với tỉ lệ từ 1,2-1,5% trong củ tươi. Ancaloit là một axit amin có nhiều ứng dụng trong thực tiễn và được đăt tên là Rotudin.

Rotudin có công thức hóa học C₁₃H₁₉(OCH₃)₃CH₃N và có cấu tạo của Tetrahydropannmatin. Đây là một chất có khả năng trấn kinh an thần mạnh. Công dụng, lợi ích của cây bình vôi chủ yếu nhờ ứng dụng của axit amin này.

Bài thuốc và ứng dụng Củ Bình Vôi

Theo Đông Y Bình Vôi tính khổ, cam, lương. Vào hai kinh can, tỳ.

Chủ trị: An thần, tuyên phế, mất ngủ, sốt nóng, đau dạ dày, ho đờm, hen suyễn khó thở.

Bình Vôi có thể sử dụng làm thuốc ở dạng toàn tính hoặc kết hợp cùng các loại dược liệu khác.

Dưới đây là một số đơn thuốc có thành phần tử Bình Vôi:

• Trị mất ngủ: Ngâm 1 phần bột với 5-10 phần rượu mỗi ngày uống 5-15ml. Hoặc kết hợp Bình Vôi, Hạt Sen, Long Nhãn, Lá Vông, Nhân Hạt Táo Chua sắc nước uống 30 phút trước khi ngủ.
• Chữa phong tê, đau, phù thân, ho, nôn ra máu: Bình Vôi 6-9g. Sắc nước uống.
• Chữa đau bụng: Trẻ nhỏ 1-5 tuổi ngày uống 0,025g. Từ 5-10 tuổi ngày uống 0.05g bột. Người lớn có thể sử dụng tối đa 6g bột Bình Vôi/ngày.

Ứng dụng cây Bình Vôi trong ngành Dược Phẩm

Ngoài sử dụng trực tiếp củ bình vôi trong các bài thuốc dân gian thì người ta còn sử dụng Rotudin dưới dạng thô hoặc Rotudin tinh khiết. Rotudin sử dụng phổ biến trong ngành sản xuất dược phẩm cũng như thực phẩm chức năng. Các sản phẩm nổi bật có thành phần từ cây bình vôi như:

• Các sản phẩm hỗ trợ về dạ dày và đại tràng của Viện Y Học Cổ Truyền Quân Đội.
• Các sản phẩm hỗ trợ an thần ngủ ngon của Học Viện Quân Y.

Giá Vị Thuốc Bình Vôi

Bình Vôi là vị thuốc có giá trị thực tiễn rất cao. Vì vậy các sản phẩm từ Bình Vôi rất được săn đón trên thị trường. Dạo qua các Website chuyên về dược liệu trên Internet thì Bình Vôi khô thành phẩm có giá khoảng 180.000đ/kg.

“Bài viết được tham khảo trên tài liệu Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam của Đỗ Tất Lợi & Internet”

Bài viết liên quan:

• Vị Thuốc Hoắc Hương | Tác dụng dược lý & ứng dụng làm dược phẩm
• Phòng Phong | Vị Thuốc Chữa Đau Các Khớp Xương
• Thiến Thảo | Bài thuốc giúp ăn ngon, điều kinh