Bạch Truật | Thành phần, tác dụng & Ứng dụng làm thuốc

Bạch Truật là một vị thuốc trong nhóm điều trị các bệnh về tiêu hóa. Vì sao bạch truật lại được đánh giá cao như vậy? Các bạn hãy cùng Sức khỏe mỗi ngày cùng HCT tìm hiểu về vị thuốc quý này để làm rõ nhé.

Giới thiệu chung về Bạch Truật

• Tên gọi khác: Ư truật, Đông truật, Triết truật.
• Tên khoa học: Atractylodes Macrocephala Koidz.
• Thuộc họ: Cúc Compositae

Mô tả Bạch Truật

Bạch Truật là một loài thực vật lâu niên, cao khoảng 80cm. Rễ phát triển thành củ to, mẫm. Lá mọc so le, phần dưới thân có cuống dài, phiến lá chia thành 3 thùy rõ rệt.

Lá dai, cắt sâu hình dạng tương tự lá riêng, lá phần ngọn không chia thùy, cuống ngắn. Phần mép lá có răng cưa đều và nhọn. Hoa có cụm hình đầu, lớn, tổng bao hình chuông. Phiến tổng bao gồm 7 lớp xếp dạng ngói lợp. Tràng hoa hình ống, phía dưới màu trắng, phía trên màu tím đỏ. Bầu nhụy phủ lông trắng, đỉnh nhụy có một chùm lông dài mượt.

Phân bố

Cây bạch truật có nguồn gốc từ vùng Triết Giang, Hồ Nam, Trung Quốc. Hiện nay giống dược liệu này đã được di thực và trồng nhiều nơi tại Việt Nam. Cây có sức sống mạnh mẽ nên khả năng thích nghi tốt khi sinh trưởng cả ở những vùng địa hình khác nhau.

Thu hoạch chế biến

Tùy thuộc vào vị trí trồng mà thời gian thu hoạch khác nhau. Ở vùng núi cao thời gian sinh trưởng của cây bị kéo dài, nên thường được nhân giống và giữ giống.

Tại vùng đồng bằng thời gian sinh trưởng của cây được rút ngắn xuống còn 1/3 thời gian. Vì vậy việc thu hoạch thân và củ chủ yếu tại vùng đồng bằng.

Người ta sẽ thu hoạch vào tháng 10 âm lịch (lá ở gốc bắt đầu úa vàng thì thu hoạch). Rễ, củ sau khi thu hoạch được rửa sạch, cắt bỏ rễ con rồi sấy khô ta thu được hồng truật hay bạch truật. Nếu để nguyên không cắt bỏ rễ sấy ta sẽ thu được sinh sái truật hay đông truật.

Ngoài ra còn có thể thu được bằng cách sao cùng hoàng thổ. Sao cùng cám gạo hoặc sao không đến khi bạch truật có màu vàng đen.

Thành phần hóa học

Các nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng trong Bạch Truật có tinh dầu chiếm tỉ lệ 1,4%. Các thành phần hóa học khác chưa được làm rõ.

Một số tài liệu chỉ ra rằng trong Bạch Truật có: Vitamin A, Atractylola C₁₅H₁₆O  và Atractylon C₁₄H₁₈O.

Công dụng của Bạch Truật

Tác dụng dược lý của Bạch Truật dựa vào cơ chế tác động của các thành phần. Các nghiên cứu cho thấy:

• Tinh dầu Bạch Truật: có khả năng trấn tĩnh, xúc tiến cơ năng phản xạ của tủy sống. Do tác dụng ức chế trung khu thần kinh rất mạnh. Vì vậy rất nguy hiểm khi sử dụng quá nhiều.
• Atractylola và Atractylon: 2 thành phần hóa học này trong bạch truật có tác dụng hạ đường huyết, ức chế nhịp đập của tim. Khi tiêm tĩnh mạch với liều lượng 0,1-0,3g cho 1 kg thể trọng sẽ làm huyết áp tăng cao. Liều lượng 0,5-2 g cho 1 kg thể trọng thì lại làm huyết áp giảm thấp. Tuy nhiên sẽ gây tác dụng phụ là hô hấp tăng nhanh. Ngoài ra còn có tác dụng ức chế tá tràng.

 Bài thuốc và ứng dụng của Bạch Truật

Các bài thuốc về Bạch Truật

Theo Đông Y Bạch Truật là một vị thuốc bổ bồi dưỡng. Chủ yếu được sử dụng để bổ tì, kiện vị, hóa thấp, đi ngoài, chữa sốt, an thai, bổ máu dùng cho các trường hợp sốt, ra mồ hôi, phù thũng và viêm ruột mãn tính.

Ngoài ra theo các tài liệu cổ vị thuốc này có vị ngọt, đắng, tính ôn có tác dụng kiện vị, hòa trung, táo thấp, hóa đờm, lợi tiểu, làm hết mồ hôi, an thai. Được sử dụng chữa tỳ hư trướng mãn, phiền muộn, tiết tả, thủy phũng, đàm ẩm, ra mồ hôi trộm và thai khí không yên.

Liều dùng: Theo khuyến cáo ngày dùng 6-12g dưới dạng thuốc sắc. Không nên sử dụng quá nhiều sẽ gây nguy hiểm và những tác dụng không mong muốn.

Ứng dụng trong ngành sản xuất dược phẩm

Bạch Truật đã được sử dụng rộng rãi trong sản xuất sản phẩm, thực phẩm chức năng chăm sóc sức khỏe. Với các sản phẩm nổi bật trong các vấn đề: hỗ trợ tiêu hóa, điều trị bệnh trĩ và hỗ trợ bệnh tiểu đường.

Một số sản phẩm nổi bật được nhắc đến đó là:

•  Viên uống Bổ Trung của Viện Y Học Cổ Truyền Quân Đội. Đây là sản phẩm hỗ trợ bệnh trĩ rất hiệu quả.
• Các sản phẩm về thuốc dạ dày Nano Curcumin.

• Các sản phẩm hỗ trợ xương khớp của Học Viện Quân Y.

Vị Thuốc Bạch Truật Giá Bao Nhiêu?

Dạo qua các chợ dược liệu, các Website chuyên về dược liệu thì Bạch Truật đang được bán với giá trên dưới 380.000đ/kg thành phẩm. Khi mua hàng, bạn lưu ý lựa chọn các đơn vị bán hàng uy tín và yêu cầu được kiểm tra trước khi thanh toán.

“Bài viết được tham khảo tài liệu Những Cây Thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam của tác giả Đỗ Tất Lợi & Internet” 

Bài viết liên quan:

• Vị Thuốc Hoắc Hương | Tác dụng dược lý & ứng dụng làm dược phẩm
• Kinh Giới Tuệ | Vị thuốc chữa các bệnh về hô hấp
• Khổ Qua Rừng (Mướp Đắng Rừng) | Thanh nhiệt, giải độc & tiểu đường