Thổ Phục Linh Công Dụng & Cách Dùng để chữa bệnh

Thổ Phục Linh còn có tên gọi khác như: Củ khúc khắc, Củ Kim cang, dây khum, sơn kỳ lương…. Có tên khoa học là Smilax glabra Roxb. Là một loại cây leo thuộc họ Kim Cang (Smilacaceae) và thuộc họ hành tỏi (Liliaceae). Hãy cùng Sức khỏe mỗi ngày cùng HCT tìm hiểu chi tiết về vị thuốc này nhé.

Đặc điểm của Thổ Phục Linh

Thổ Phục Linh là một loại cây thuốc quý sống lâu năm. Thảo dược là một loại cây leo, thân mềm, dài 4-5m. Cây có nhiều cành nhỏ, không gai, thường có tua cuốn dài. Lá hình trái xoan thuôn, đầu lá nhọn, phía dưới tròn, lá mọc so le nhau. Mỗi lá có chiều dài trung bình cỡ 5-13cm, rộng khoảng 3-7cm, chắc cứng, gân lá chính có ba gân nhỏ từ gốc và nhiều gân con.

Hoa dây khum thường nở vào tháng 5-6 hàng năm, bao gồm cả hoa đực và hoa cái mọc thành cụm hoa ở nách lá, táng nối với thân bằng một cuống dài. Hoa mọc thành tán chừng 20-30 bông hoa. Hoa nhỏ, cuống hoa dài hơn cuống tán. Quả thường ra từ tháng 7-10 hàng năm. Quả mọng, hình cầu, đường kính 6-10mm, có 3 cạnh và 3 hạt ở trong. Khi còn non quả màu xanh, khi chin thường có màu tím đen, quả có 2-4 hạt hình trứng.

Tính vị, quy kinh: Theo tài liệu cổ đông y thì thổ phục linh có vị ngọt, tính bình, vào 2 kim can và vị. Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khử phong thấp, lợi gân cốt, chữa đau khớp xương.

Phân bố

Thổ Phục Linh phân bố nhiều ở Ấn Độ, Đài Loan, Trung quốc, Philippin, Malaysia, Campuchia, Lào, Thái Lan…. Riêng ở nước ta cây mọc chủ yếu ở vùng đồi núi, thung lũng hoặc trung du ở cả 3 miền. phổ biến ở các tỉnh như Lạng Sơn, Nghệ An, Thanh Hóa, Khánh Hòa, Bình Thuận, Kon Tum, Lâm Đồng.

Thu hái và sơ chế dược liệu Thổ Phục Linh

Củ thổ phục linh cứng, có thể có hình trụ dẹt hoặc là một khối kích thước dài ngắn không đều nhau. Xung quanh có các chồi và rễ con mọc ra như mấu. Mặt ngoài củ màu nâu, chỗ lồi, chỗ lõm. Đem củ thái lát có mặt cắt màu trắng hoặc màu nâu đỏ nhạt, hình dáng hơi tròn dài. Sờ vào thấy chất bột. Lát cắt hơi dai và khó bẻ gãy. Khi bẻ có thể thấy bụi bột bắn ra. Nếm có vị hơi ngọt, không mùi.

Dây khum là cây mọc hoang khắp nơi ở nước ta. Có thể thu hoạch quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa thu đông. Người ta đào lấy thân rễ quanh năm, sau đó cắt bỏ rễ con và gai, rửa sạch, phơi hoặc sấy khô. Có các cách sơ chế như sau:

• Ngâm nước nóng ít phút rồi thái lát, phơi khô.
• Để nguyên đem phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học 

Theo các tài liệu, Thổ Phục Linh có chứa saponin, tanin, chất nhựa. Lá có chứa nước 83,3%, protein 2,4%, glucid 8,9%, xơ 2,2%, tro 1,2%, caroten 1,6mg%, vitamin C 18mg%. Rễ có chứa tinh dầu. Thân rễ có chứa engeletin, astilbin.           

Công dụng và liều dùng Thổ Phục Linh

Trong nhân gian thổ phục linh được dùng để giải độc và đào thải các chất cặn bã, bổ dạ dày, khỏe gân cốt. Thổ phục linh còn thường dùng để chữa bệnh tiêu hóa, đau bụng tiêu chảy, khử phong phấp, chữa đau khớp xương, lở ngứa ngoài da, ung thủng (ung nhọt xưng đau), giải độc do thủy ngân.

Liều dùng: Hằng ngày từ 10 – 20g, có khi dùng liều cao hơn.

Cách dùng: Thổ phục linh được dùng dưới dạng thuốc sắc, cô đặc thành cao hoặc tán bột làm hoàn. Có thể dùng độc vị hoặc phối hợp cùng các thảo dược khác để có thể gia tang hiệu quả tốt hơn.

Ứng dụng của Thổ Phục Linh

Thổ Phục Linh còn được dùng làm dược liệu trong cả Đông Y và Tây Y (Tây y dùng với tên Salsepareille làm thuốc tẩy độc, tẩy máu, làm ra mồ hôi, chữa giang mai…)

Học Viện Quân Y cũng đã sử dụng dược liệu Thổ Phục Linh để điều chế ra Kiện Khớp Tiêu Thống.

Kiện Khớp Tiêu Thống của Học Viện Quân Y được khuyến cáo sử dụng cho:

• Người bi đau nhức xương khớp, thấp khớp, thoái hóa khớp, gai cột sống
• Người bị chân tay tê bại, đau vai gáy, đau mỏi cổ, thoát vị đĩa đệm
• Người bị thoái hóa xương khớp, chấn thương về xương khớp

Giá Thổ Phục Linh là bao nhiêu?

Do được ứng dụng nhiều trong thực tiễn, nên sản phẩm về Thổ Phục Linh có rất nhiều. Từ thuốc tây y đến thực phẩm bảo vệ sức khỏe, dạng nước uống thảo dược. 

Ở dạng sơ chế, giá Thổ Phục Linh vào khoảng 150,000VNĐ/kg. Dùng để sắc uống giúp cơ thể mạnh khỏe, giảm đau xương khớp.

Tin tức liên quan:

• Nhung Hươu – Lộc Nhung | Là 1 trong 4 vị thuốc bổ trong Đông Y
• Tần Giao | Vị thuốc điều trị chứng phong thấp
• Dây Đau Xương | Vị thuốc điều trị bệnh xương khớp